Hoạt chất (active ingredient)
Nhìn chung, có 3 cách tiếp cận chính để chế tạo hoạt chất của các loại vắc xin:
1) Vắc xin chứa toàn bộ vi rút: có thể là
· Vi rút đã bị bất hoạt (Sinovac; Sinopharm)
· Vi rút sống giảm độc lực
· Véc-tơ vi rút: gồm một loại vi rút an toàn mang thành phần của vi rút gây bệnh như protein gai (COVIVAC; Sputnik V) hoặc vật liệu di truyền (Johnson & Johnson; Oxford-AstraZeneca)
2) Vắc xin sử dụng một phần của vi rút: chỉ chứa protein gai của vi rút (Novavax; Nanogen Việt Nam).
3) Vắc xin chỉ chứa vật liệu di truyền: chứa một phần mRNA của vi rút (Pfizer/BioNTech; Moderna). Khi đưa vào cơ thể, bộ mã di truyền này sẽ xâm nhập vào tế bào người và tiến hành tổng hợp protein của vi rút, kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể.
Chất bảo quản (preservatives)
Các chất bảo quản ngăn ngừa vắc-xin bị hỏng sau khi đã mở lọ, nếu số liều trong 1 lọ dùng tiêm chủng cho nhiều người. Một số vắc xin không có chất bảo quản vì được đựng trong lọ một liều duy nhất và loại bỏ sau khi sử dụng. Chất bảo quản phổ biến nhất là 2-phenoxyethanol, đã được sử dụng nhiều năm trong một số loại vắc-xin vì ít độc tính với con người.
Chất ổn định (stabilizers)
Chất ổn định ngăn chặn các phản ứng hóa học xảy ra trong vắc xin và giữ cho các thành phần vắc xin không dính vào lọ. Tùy loại vắc xin, chất bảo quản có thể là đường (lactose, sucrose), amino a-xít (glycine), gelatin, protein.
Chất hoạt động bề mặt (surfactants)
Giúp các thành phần của vắc xin hòa tan mà không bị vón cục hay lắng cặn.
Tá chất (residuals)
Tùy loại vắc xin, đó có thể là một lượng cực cực nhỏ protein từ nấm men hoặc trứng, hoặc kháng sinh.
Chất pha loãng (diluent)
Chất pha loãng là chất lỏng dùng để pha loãng vắc xin đến nồng độ chính xác ngay trước khi sử dụng, thường là nước cất.
Chất bổ trợ (adjuvant)
Một số loại vắc xin có chứa chất bổ trợ giúp cải thiện phản ứng miễn dịch với vắc xin bằng cách giữ vắc xin tại chỗ tiêm lâu hơn, hoặc bằng cách kích thích các tế bào miễn dịch tại chỗ. Chất bổ trợ có thể là một lượng nhỏ muối nhôm (như nhôm phốt-phát, nhôm hydroxit hoặc kali nhôm sulfate). Nhôm đã được chứng minh là không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.
Tài liệu tham khảo:
1) Tổ chức Y tế thế giới, “The different types of COVID-19 vaccines”, 2021. Accessed on 23rd July 2021. Link: https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/the-race-for-a-covid-19-vaccine-explained
2) Tổ chức Y tế thế giới, "Components of a vaccine", Accessed on 23rd July 2021, Link: https://vaccine-safety-training.org/vaccine-components.html